Korupcja

Założenia definicji

Zwykle definicja korupcji obejmuje opis zachowań i takie ujęcie jest zbyt wąskie lub zbyt szerokie, bo korupcja to nie jest tylko jakiś fakt; to fakt stwarzający zagrożenie dla wartości stanowiącej podstawę porządku społecznego. Dlatego, należy zdefiniować zjawisko w świetle założonej hierarchii wartości.

Zakładamy (propozycja) zgodnie z kontraktarianizmem, że umów należy dotrzymywać oraz - zgodnie z utylitaryzmem społecznym - że wiążące są tylko te umowy, które mają na celu pożytek społeczny (jego pojęcie jest precyzowane w teoriach utylitaryzmu). Umowa społeczna ma na celu pożytek społeczny. Proponowana (regulująca):

DEFINICJA:

1. (WĄSKA) Materialna lub inna propozycja gratyfikacji lub gratyfikacja (korzyść) za działanie niezgodne z umową społeczną (które łamie umowę społeczną).
2. (SZEROKA) Nielegalna gratyfikacja za działanie.

Objaśnienie definicji (a):

Umowa s.

może być wyrazem woli (np. spisana) lub domyślna. Umowa niesie za sobą moralne zobowiązanie jej dotrzymania i odpowiedzialność za coś i kogoś. Umowa domyślna może wiązać niezależnie od tego, czy się wprost na nią zgodził

Umowa spisana, np.:

- kontrakt określa obowiązki pracownika wobec organizacji, w której pracuje

Umowa domyślna, np.:

- jeśli stajesz się autorytetem dla kogoś, stajesz się (w jakimś stopniu) współodpowiedzialny za jego decyzje

- dziennikarz ma domyślny obowiązek informowania zgodnie z prawdą w sposób, który pomaga zrozumieć rzeczywistość

- polityk jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo państwa i dobrobyt jego członków

FAZY ZJAWISKA k.:

(a) oferta korupcyjna (gratyfikacji) i zawarta w niej sugestia złamania umowy społecznej. Sugestia: zachęta (wprost lub domyślnie) do złamania umowy społecznej (np. zaniechania obowiązków zawodowych, działania niezgodnego ze zobowiązaniami)

(b) przekazanie/przyjęcie korzyści,

(c) działanie zgodne z sugestią (a).

Oferta (a) pełni rolę perswazyjną – skłania do złamania umowy społecznej. Oferowana korzyść zwykle jest nielegalna, ale może też być legalna, bo można przekupywać kogoś przy pomocy legalnych źródeł gratyfikacji. Fazy (b) i (c) mogą następować po sobie w różnej kolejności. Korzyść może być przed działaniem lub po działaniu.

ETYCZNY ASPEKTY OCENY

- kontraktarianizm: działanie niezgodne z umową społeczną

- utylitaryzm: straty społeczne – np. obniżenie jakości usług

- liberalizm etyczny: gdy k. jest manipulacją - ogranicza wolność jednostki

- legalizm -działanie jest nielegalne

PRAWNY ASPEKT OCENY

W rozumieniu art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708) korupcją jest obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio, jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w toku działalności gospodarczej.

W rozumieniu art. 2 cywilnoprawnej konwencji o korupcji sporządzonej w Strasburgu dnia 4 listopada 1999 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 244, poz. 2443) korupcją jest żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie, bezpośrednio lub pośrednio, łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę, nienależną korzyść lub jej obietnicę.

Prawnokarna konwencja o korupcji sporządzona w Strasburgu dnia 27 stycznia 1999 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 29, poz. 249) nakłada na strony konwencji obowiązek przyjęcia środków koniecznych do uznania przez prawo wewnętrzne za przestępstwo szereg zachowań związanych z przekupstwem:

• krajowych i zagranicznych funkcjonariuszy publicznych,
• funkcjonariuszy organizacji międzynarodowych,
• członków krajowych i zagranicznych zgromadzeń przedstawicielskich sprawujących władzę ustawodawczą lub wykonawczą,
• członków międzynarodowych zgromadzeń parlamentarnych,
• sędziów i funkcjonariuszy sądów międzynarodowych,

K. nazywa się też zjawiska pokrewne, np. handel wpływami, „pranie” pieniędzy pochodzących z przestępstw korupcyjnych i przestępstwa księgowe.

Ilustracje